Zo heeft literatuur ook een bedenkelijke rol gespeeld in de verbeelding van aangrenzende landen en van de voormalige koloniën (zoals Nederlands Indië, Suriname en Congo). Soms werd daarbij gebruikgemaakt van idealen en stereotypen die teruggaan tot in de gouden eeuw en eerder, ook al bestonden Nederland en Vlaanderen zoals wij deze landen vandaag de dag kennen toen nog helemaal niet. De strijd over taal stond centraal in de verschillende processen van nationale identiteitsvorming die de lage landen hebben doorgemaakt. Het Nederlands en de Nederlandstalige literatuur zijn cruciaal geweest voor het scheppen van verbinding tussen mensen onderling en met de omgeving die ze als hun thuis ervaren.
Afbeelding: lithografie "De taalstrijd in België" door Johan Braakensiek, gepubliceerd in Amsterdammer, Weekblad voor Nederland op 11 September 1904. In het onderschrift staat dat de Vlaamsche Maagd zegt: 'O Koning doe ons eindelijk recht! Geef ons een Universiteit, wilt Ge niet, dat mijn Leeuw zijn tanden zal laten zien...'. Koning Leopold antwoordt: 'Uw Leeuw, die zich al zeventig jaar op zijn staart laat trappen...?'