'Ontsnappen aan de werkelijkheid' kon van alles betekenen. Het had bijvoorbeeld betrekking op de verbeelding en het dichterlijke gevoel, waarbij auteurs zoals Bilderdijk en Van Duyse bij het maken van gedichten putten uit een hogere werkelijkheid die alleen voor het dichterlijke genie zichtbaar was.
In de Romantiek staat het verlangen naar een andere wereld centraal, die allerlei vormen kon aannemen, zoals de idealisering van de eigen natie, zoals in het werk van de Nederlandse J.F. Helmers en de Vlaamse Hendrik Concience zichtbaar is. Ook kon men aan de werkelijkheid ontsnappen door te reizen naar het verleden, zoals in de historische romans van o.a. Jacob van Lennep gebeurde. Of men verlangde naar het sublieme, wat in de periode van de Romantiek wil zeggen: het onbevattelijke van dat wat groots is. 'Onbevattelijk' kon betrekking hebben op de overweldigende natuur of op de sublieme vriendschap waarin mensen volledig in elkaar opgingen.
Een extreme vorm van ontsnapping is het escapisme, waarin de schrijver bijvoorbeeld aan de werkelijkheid probeert te ontsnappen via humor, denk hierbij aan het werk van schrijvers als Piet Paaltjens. De ultieme ontsnapping is die naar de dood, die niet alleen veelvuldig beschreven werd in de literatuur (bijv. Werther van Goethe) maar ook gepraktiseerd werd door schrijvers als Piet Paaltjens, de Engelse dichter Thomas Chatterton en de Duitse dichter Heinrich von Kleist.
Afbeelding: B.C. Koekkoek, ‘De Storm’ (1840).
Onderwerpen