Dit determinisme vond zijn oorsprong in de ideeën van de Franse filosoof Hippolyte Taine, die stelde dat de mens werd bepaald door ‘race, milieu et moment’. Het plot in de boeken is vaak een ontnuchteringsproces en naturalistische schrijvers schuwen taboeonderwerpen (m.n. over seksualiteit) niet. Naturalistische literatuur – voornamelijk romans en novellen – kenmerkt zich verder door een vergaand objectiviteitsstreven en natuurgetrouwe dialogen. Aan het einde van de naturalistische periode waren er vrouwelijke schrijvers die sympathie hadden voor een soort ‘gematigd naturalisme’, vb. Top Naeff en Ina Boudier Bakker.
Afbeelding: foto van Louis Marie Anne Couperus 1900 (C 00383 III 035, Literatuurmuseum, Den Haag)
Schrijvers
Marcellus Emants
Pessimistische naturalist
Lodewijk van Deyssel (Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm)
‘Scheldcriticus’ van Tachtig
Frederik van Eeden
Idealistische schrijver-psychiater
Louis Couperus
Dandy en harde werker
Stijn Streuvels
Van bakker tot Nobelprijskandidaat
Teksten
Een liefde
Lodewijk van Deyssel, 1887
Een nagelaten bekentenis
Marcellus Emants, 1894
Eline Vere. Een Haagsche roman
Louis Couperus, 1889
Van de koele meren des doods
Frederik van Eeden, 1900
Een revolverschot
Virginie Loveling, 1911