Inleiding

Literatuur in de 18e eeuw

In de achttiende eeuw las en schreef men steeds meer. Alleen, of in genootschappen, salons en leesbibliotheken. Mannen, vrouwen, kinderen, gezamenlijk verkende men nieuwe literaire genres zoals romans, tijdschriften, encyclopedieën en burgerlijke toneelstukken. Literatuur had een enorme impact op hoe mensen dachten en handelden. In literatuur werden nieuwe denkbeelden uitgetest: utopische romans verbeeldden ideale werelden, sentimentele gedichten riepen op tot inleving met armen en onderdrukten, vlammende traktaten verkondigden radicale, democratische ideeën.

Personen: Voltaire, Mozart, Marie Antoinette, François-Dominique Toussaint Louverture, Frederik de Grote, Denis Diderot, Goethe
Gebeurtenissen: Vrede van Utrecht (1713), Windhandel (1720), Oranjerevolutie (1747), Declaration of Independence (1776), Nederlandse Revolutie (1783-1799), Franse Revolutie (1789)


Onderwerpen

Podium voor de samenleving
Overleven in de achttiende eeuw
Wetenschappelijk tijdschriften in opkomst
Opvoeding en onderwijs
Een nieuw literair genre
Politieke omwentelingen 1780-1800
Motor van de publieke opinie
Koffiehuizen als spiegel van de samenleving
Durf te denken!
Gelegenheidsgedichten in de achttiende eeuw
Liefde en seks
Kweekvijvers voor literair talent
Beroemde doden aan de discussietafel
Het ‘ik’ beschreven
De handen ineen voor een betere samenleving
Bloei en ondergang van een klassiek genre
Van Pulp Fiction tot True Crime
Dromen van een betere wereld
Voorbeeldige kinderen, ideale volwassenen
Slavernij ter discussie
Dichten over de ontdekking van de hemel
Behoefte aan een nationale taal
Bloei van wetenschap en techniek
Wanneer en waarom schreven Zuid-Nederlanders in het Nederlands?
Emancipatie en verlicht seksisme
Gevangenisverhalen
Strijd in de literatuur over de toekomst van de dichtkunst
De verspreiding van verlicht gedachtegoed
Literatuur als politieke arena
Hoe verdien je aan literatuur?
Auteursportretten en boekillustraties

Schrijvers

Van bakkersknecht tot populair dichter
Volksbewuste taalliefhebber
Ongezouten je mening geven
Invloedrijk opinievormer
Sentimenteel en vaderlandslievend
Komisch en kritisch
Vertaler en vernieuwer
Wonderkind met een scherpe pen
Bestrijder van kolonialisme en slavernij
Grappige Duitser
Schrijver van een cultboek
Schrijven in de gevangenis
Kritische denker
Dichter die scherp observeerde
Geëmancipeerd dichteres
Verlichte boekhandelaar van internationaal formaat
Godsdienst als antwoord op leed en verdriet
De blinde schrijfster
Onbeperkt houdbaar proza
De bekendste dichter van Nederland was een boer
Schrijftalent met een passie voor de natuur
Selfmade intellectueel
Natuuronderzoeker en dichteres
Pleitbezorger van de Nederlandse taal
Al tijdens zijn leven een legende
Excentriekeling met goede connecties
Raadselachtig schrijver, verlichte geest
Talentvol schrijversduo
Intelligente rebel

Teksten

J.A. Schasz M.D., 1788
Joan Derk van der Capellen tot den Pol, 1781
Betje Wolff en Aagje Deken, 1782
Rhijnvis Feith, 1783
Margareta Cambon-Van der Werken, 1782
Dirk van Hogendorp, 1800
Willem van Swaanenburg, 1723
Elisabeth Maria Post, 1791-1792
Sybrand Feitama, 1733

In beeld